We beleven in de westerse samenleving een periode waarin meer en meer de nadruk wordt gelegd op wat is gaan heten ‘de individualisering’. Algemeen, en dan vooral in hogere kringen, is men zeer lovend over deze ontwikkeling. Daar verheugt men zich over het feit dat vanaf nu iedereen kan ‘gaan voor zijn eigen kansen’. Allerlei maatschappelijke verbanden, zoals die ook nog na de Tweede Wereldoorlog hebben bestaan, zijn overleefd. Volgens sommigen is ook het tijdperk van de ideologieën voorbij. Mensen bouwen letterlijk en figuurlijk hun eigen wereld.

Steeds vaker wordt de indruk gewekt dat we ‘een ander’ en zeker ‘de ander’ niet meer nodig hebben. Het is geen schande meer om de ander in de goot te laten en desnoods nog iets verder in de drek te trappen, als dat maar leidt tot meer sukses of gewin voor jou. Zie je dat iemand een omaatje berooft? Je hebt niets gezien. Staat er weer een file voor de Brienenoord? Maakt niet uit, dan neem ik wel de vluchtstrook.

Het tijdperk van ‘ieder voor zich en iedereen een eigen afgod’ lijkt aangebroken. Dat is niet het einde van de ideologieën, het is de níeuwe ideologie; een stelsel van ideeën en opvattingen dat de mens losweekt van zijn historische achtergrond en van zijn omgeving. Nergens is meer een moment van rust, nooit is er tijd voor een gedachte. Slechts die ene schim van zogenaamd geluk in een leven vol weelde telt nog. Carrière en ‘zelfverwerkelijking’ zijn de toverwoorden. De oppervlakkigheid neemt hand over hand toe.

Maar met dit soort zaken is het net als met de slinger van de pendule: onherroepelijk komt er na een zwaai naar rechts een zwaai naar links. Onherroepelijk zal eens de wal het schip keren en zullen zich ook in West-Europa ontwikkelingen, zeer snelle ontwikkelingen aandienen waaruit een nieuw bewustzijn van grote groepen mensen zal voortkomen. Dan zullen we ons plotseling afvragen hoe het mogelijk is dat we toestaan dat anderhalf miljoen mensen gedwongen thuis zitten met een steeds kleinere uitkering. Plotseling zal dan iedereen de waanzin inzien van de enorme uitgaven voor het leger, zullen we ons verontwaardigd tonen over de wijze waarop ouderen en gehandicapten worden behandeld. Ineens zullen velen zich de vraag stellen: Waarom hebben we het bedrog en de korruptie zó lang toegestaan?

Dan zal het besef groeien dat we inderdaad zèlf verantwoordelijk zijn voor ons leven en geluk en slechts een menswaardige samenleving kunnen opbouwen als die is gebaseerd op solidariteit. Want samen leven kan je nu eenmaal niet alleen.