Dankzij NRC Handelsblad was ik in de gelukkige omstandigheid dat ik ten behoeve van een recensie de film De bende van Oss in een zaaltje van de distributeur mocht zien voordat de film als openingsfilm van het Nederlands Filmfestival aan het grote publiek werd getoond. Het is een mooie speelfilm geworden: geen historisch verhaal, maar wel een film gebaseerd op historische gebeurtenissen en personages.
De film ‘liegt’ de waarheid. En ik doel dan op de verschrikkelijke waarheid voor de duizenden mensen in Oss die aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw in de margarine- en vleesindustrie terecht kwamen. Tegen een uiterst karig loon werkten ze 72 uur per week, onder erbarmelijke omstandigheden. Hoewel reeds verboden werd er massaal gebruik gemaakt van 12-jarigen. De mensen kregen slaag, en voor het minste of geringste kregen ze een boete. De mensen werden getergd en uitgebuit.
Volgens de criminoloog Willem Nagel kende het Oss van toen een echte standensamenleving. De klassen waren strikt gescheiden: aan de ene kant de burgemeester, de politie, de kerk en de industriëlen, en aan de andere kant de voormalige ‘vrije’ keuterboeren die gedisciplineerd werden door de wetten van het moderne kapitalisme.
De twee golven van criminaliteit die Oss zo’n honderd jaar geleden hebben geteisterd worden door Nagel verklaard uit deze scherpe maatschappelijke tegenstelling. De normloosheid laat zich verklaren door twee dingen: het armoedige en onzekere bestaan van de mensen, en het hypocriete en bandeloze gedrag van de notabelen. Het gevolg: minachting voor de macht. Maar door onvoldoende ontwikkeling, gebrek aan kracht en het ontbreken van organisatie om de verontwaardiging effectief tot uitdrukking te brengen, leidde die uitzichtloosheid van het bestaan in combinatie met de minachting voor de macht tot buitensporig en willekeurig geweld.
Oorzaak en gevolg…goed om die dingen uit elkaar te houden. Ook op de dag van vandaag.
3 reacties
Gek genoeg doet het verhaal over de beweegredenen en omstandigheden waarin de bende van Oss zich ontplooide me erg denken aan de arena van de film New Kids Turbo. Niet toevallig ook Brabants?
Reactie door Alex Donkers — dinsdag 20 september 2011 @ 15.15 uur
Het motto van ene Ossenaar is, nie Klage Mar Drage.(Niet Klagen ,Maar Dragen)
Oss krijgt rake klappen, eerst de boterfabriek weg(Bleuband),en nu vandaag de dag Organon,als een taart in stukken gesneden en verdeeld.
Ik snap niet dat de staat der Nederlanden dit toelaat, en niet trots is op Oss.
Wat Oss betekend heeft, en nog betekend voor Nederland Of wel de wereld(Unilever),is in een zin niet te beschrijven.
Ze maken alles kapot,en als het kan vekopen ze der eigen moeder nog.
Ze pompen miljarden naar het buitenland, en willen met alles vooraan staan. mar Organon opkopen en terug geven aan dén Ossenaar, die de jaren door al zoveel geleden heeft.
Dat doen ze niet.
Nederland gaat kapot, het word door de zogenaamde goed geleerde kapot gemaakt, waar opa´s en oma´s hard voor gewerkt hebben.
Het eerste wat ze moeten doen is alle uitzendbureau´s verbieden, zodat de bedrijven gewoon weer mensen in loondienst moeten nemen, de banken krijgen weer vertrouwen, en de jonge stelletjes kunnen weer geld lenen om een huis te kopen.
want ze hebben een vaste baan. en de cirkel is rond.
Het vertrouwde Nederland (Moederland)is stervende, en dan denk ik aan het unox liedje van de soepreclame.
is stervende.
Reactie door cliff — woensdag 21 september 2011 @ 21.31 uur
Waarom doet de beschrijving van de film “DE BENDE VAN OSS” mij toch denken over de situatie zoals die momenteel in Nederland heerst?
“het armoedige en onzekere bestaan van de mensen, en het hypocriete en bandeloze gedrag van de notabelen”.
Een film met een zeer actueel onderwerp.
Reactie door Ruud — vrijdag 30 september 2011 @ 12.19 uur