Wat gaat de SP in 2008 doen?
Financieel Dagblad, 14 februari 2008

SP-leider Jan Marijnissen wordt steeds ‘salonfähiger’. Hij komt nu over de vloer bij Unilever, Philips en Shell. Het kabinet hoeft niet op een vriendelijke bejegening te rekenen. ‘We gaan vanaf nu flink aan de boom schudden.’

U verkondigde constructief oppositie te gaan voeren. Wat zijn de verdiensten van Balkenende 4?

‘Bij de start had het kabinet veel vocabulaire en analyses van de SP overgenomen, zoals de noodzaak voor lotsverbondenheid en gemeenschapszin. Sindsdien is het één grote teleurstelling. Eerst honderd dagen op schoolvakantie, waar niks is uitgekomen. En nu is het weer oorverdovend stil. Ik kan geen terrein noemen waar wat gepresteerd wordt. Ja, oké, Cramer van Milieu voert een ander beleid dan haar voorganger. Maar Vogelaar van Wijken is een aaneenrijging van misverstanden. Bos doet op Financiën nagenoeg niks aan topinkomens en Donner is een ramp voor Sociale Zaken. Ik zie echt niet wat goede prestaties zijn.’

Ideaal voor de oppositie. Wat heeft u dan bereikt?

‘We hebben een jaar nodig gehad voor interne bezinning. Vijfentwintig Kamerleden, van wie zeventien nieuwe, hebben een plek moeten vinden. We waren minder zichtbaar, maar gaan nu een andere koers inzetten. Die zal geruchtmakender zijn. Het is unfair om vanaf dag één een motie van wantrouwen tegen het kabinet in te dienen. We waren braaf, maar die coulance gaat eraf. We komen nu met eigen plannen in de Kamer. We gaan flink aan de boom schudden. Het speelkwartier is voorbij.’

Zoekt u constructieve samenwerking met de PvdA-fractie?

‘Dat gaat moeilijker dan toen we beide in de oppositie zaten. Ze doen niet mee met het bondgenootschap om toch een EU-referendum te organiseren. De PvdA voert exact hetzelfde beleid als vorige kabinetten. De PvdA is inwisselbaar gebleken voor de VVD. Ze hebben niks teruggedraaid.’

Als u had meegeregeerd was de uitkomst van het EU-referendum en de missie naar Afghanistan wellicht anders geweest?

‘Heeft u uw huiswerk niet gedaan? Balkenende wilde niet met zijn CDA-ministers in de minderheid zijn. Daarom was de SP ongeschikt als coalitiepartner. Uiteindelijk bleken er nog 25 geschilpunten.’

Maar wat bereikt u nu dan?

‘Er zijn nog nooit zo veel moties en amendementen van ons aangenomen als de laatste tijd.’

Zijn uw moties en amendementen nu meer gericht op consensus?

‘Nee dat is niet het geval. Het rendement van oppositie voeren ligt hoger, want ze kunnen niet meer om ons heen. We zijn best bereid tien stappen te zetten ook al wilden we er twintig. Maar we gaan onze standpunten niet inleveren voor een meerderheid.’

Wat zou een SP-minister van Financiën anders doen dan Bos?

‘We zouden ook uitgaan van 2% economische groei en niet voorzichtig begroten met 1,5%. Maar Bos’ uitgaven aan onderwijs en zorg zijn bij lange na niet voldoende. Daar moet veel meer geld naartoe. Ons streven zou een begrotingssaldo zijn van nul.’

Dus de belastingen omhoog?

‘Ik heb op de werkvloer nog nooit iemand horen klagen over het verschil tussen bruto- en nettoloon. Door de bank genomen vinden mensen in Nederland het geen bezwaar om belasting te betalen. Ik heb nog nooit een arbeider gehoord over de afdrachten voor de WAO en AOW. Mensen hebben altijd begrepen dat voor uitkeringen belastinggelden nodig zijn. Maar ze willen niet dat de belastingopbrengsten verspild worden.’

Wat heeft u hardwerkend Nederland dan te bieden?

‘Iedereen werkt hard, anders word je ontslagen. Mensen willen zorgeloos doorleven. Ze vinden goede zorg voor hun kinderen en ouders belangrijk en daarnaast woon- en bestaanszekerheid. Er is nu een totale fixatie op economische groei: de arbeidsparticipatie moet omhoog, deeltijdwerkers moeten fulltime werken. Daardoor besteden we alles uit: de zorg voor kinderen, gehandicapten, ouderen, zelfs eten besteden we uit. Word je daar een completer mens van? Ik wil dat zorg, onderwijs, opvang, hulp en contacten weer in buurten worden georganiseerd.’

Een partij met 25 zetels is anders dan met negen zetels. U worstelt met de kritiek en verantwoording die horen bij een grotere partij.

‘Het afgelopen jaar is een leerproces geweest. We worden geschoren door de media. Het is goed dat een partij die zo’n sprong heeft gemaakt, kritisch wordt gevolgd. We hebben niks te verbergen.’

Wat zijn de risico’s van de groei?

‘Het dreigende parlementarisme. We hebben nu honderden raadsleden. Je moet oppassen dat je je niet verliest in gemeentepolitiek en -bestuur, en net zo wordt als de anderen. Daar wapenen we nieuwe raadsleden en afdelingen tegen. Elke SP’er moet zelfkritisch vermogen houden. Zich afvragen: “Wat is het rendement van wat ik doe?” Een ander punt zijn de omgangsvormen. Je kunt niet tegen de partijafspraken in een senaatszetel opeisen met voorkeursstemmen, zoals statenlid Yildirim wilde. De partij is geen voertuig voor persoonlijke carrières.’

Bij groei horen toch ook inhoudelijke verschillen en vleugels?

‘We zijn voorbeeldig eensgezind. Dat komt door het ideologisch-filosofisch karakter van de SP. We hebben 25 basiswaarden, zoals gelijkwaardigheid van mensen en solidariteit. Die toetsen we voortdurend in de praktijk.’

Dat lijkt een paradox: de SP is sterk ideologisch en tegelijkertijd pragmatisch?

‘Dat is een belangrijk onderdeel van onze ideologie: het primaat van de praktijk gaat altijd boven de theorie. Standpunten en ideeën moeten in de praktijk goed uitwerken. Dat onderzoeken we telkens.’

Waar kunnen we vernieuwing van standpunten verwachten?

‘Bij de thema’s integratie, filebestrijding en veiligheid. Daar houden we onze standpunten tegen het licht. Op die terreinen zijn we het afgelopen jaar onvoldoende aanwezig geweest.’

Door: Bert van Kalles en Ria Roerink

Reacties uitgeschakeld