Straatkrantverkopers vinden de SP de meest sympathieke partij
Straatnieuws, oktober 2006

Jan Marijnissen is veruit de meest populaire politicus onder daklozen. Dat is de belangrijkste uitkomst van de verkiezingsenquête die de gezamenlijke straatkranten onder hun verkopers hebben gehouden. Als het aan de SP-lijsttrekker ligt, wordt daklozenproblematiek een topprioriteit voor het nieuwe kabinet. “We zijn totaal op de verkeerde weg”

Tekst: Sylvester Hoogmoed

Net als bijna vier jaar geleden blijken de verkopers van daklozenbladen als het om politici gaat het meeste vertrouwen te hebben in Jan Marijnissen. De SP-lijsttrekker reageert verheugd op de uitslag van de Nationale Straatkrantverkopers Verkiezingsenquête 2006. “Geweldig! Als die mensen je uitkiezen, dan mag je in je handjes knijpen.” Wanneer de SP deel gaat uitmaken van een volgende regering zal de daklozenproblematiek flink worden aangepakt, belooft Marijnissen.

“Gemeentes moeten worden verplicht om te zorgen voor adequate opvang. In een beschaafd land is het in de 21e eeuw wat ons betreft onbestaanbaar dat mensen die tegenslag hebben gehad en daardoor in de problemen zijn gekomen vervolgens hun heil maar op straat moeten zoeken. Behalve dat er genoeg opvang moet zijn, moet die wat ons betreft ook 24 uur per dag open zijn. Ik heb zelf meegemaakt dat mensen die ziek zijn ’s morgens op straat worden gezet. Dat is ontoelaatbaar! Verder vind ik dat de gemeentes moeten zorgen voor privacy. Het is ontzettend belangrijk dat mensen een plekje hebben waar ze op zichzelf zijn en hun spulletjes kunnen bewaren. Waar mensen ook een begin kunnen maken met een nieuw leven. Het constant van plek naar plek moeten trekken vergt heel veel energie, maar stelt je bovendien niet in staat om dingen te bewaren, te bezitten. Daarnaast moeten de wachtlijsten worden aangepakt. Veel daklozen hebben te maken met geestelijke problemen. Wij vinden dat gemeenten teams moeten formeren die actief mensen opzoeken, met ze in gesprek gaan en kijken hoe we als gemeenschap behulpzaam kunnen zijn.”

Illegalen

Een aantal verkopers noemt als oplossing voor de daklozenproblematiek ‘verblijfsvergunningen geven aan illegalen’. Hier gaat Marijnissen niet zo maar in mee. “Dat veel illegalen op straat zwerven, is een enorm, menselijk probleem. Op dit moment kijken we als samenleving de andere kant uit, we gaan eraan voorbij. Dat moeten we niet doen. We moeten met die mensen in gesprek gaan. Niet op een dwingende, maar op een begripvolle manier: kijken wat je voor ze kunt betekenen. Maar dat ze illegaal zijn betekent dat ze niet hier in Nederland kunnen blijven, dat zal die mensen moeten worden duidelijk gemaakt. Vervolgens moet met hen worden overlegd hoe ze naar het land van herkomst terugkunnen.”

Een andere suggestie uit de enquête-uitkomst onderschrijft de SP-lijsttrekker wel: advertenties voor geldleningen verbieden. “Voor zo’n verbod voeren wij al heel lang campagne. Ik had de meerderheid van de Kamer mee, maar de regeringspartijen en de PvdA hebben op het laatst hun steun ingetrokken. Ik blijf ervoor pleiten. Vroeger of later komt dat verbod er wel.”

Begin dit jaar kwamen het kabinet en de vier grote steden met een ambitieus, 175 miljoen euro kostend plan om daklozen huisvesting en zorg te bieden. Marijnissen reageert sceptisch. “Prima plan! Alleen, ik zie nog geen resultaten… Het is ook een beetje laat in de kabinetsperiode om daarmee te komen. Dan kun je je er altijd achter verschuilen dat het te kort dag is geweest. Hier ligt een schone taak voor het nieuwe kabinet, waar de SP in zit wat mij betreft. Dit moet tot een van de topprioriteiten worden verklaard. Dakloosheid is een uitwas. We zijn totaal op de verkeerde weg. Dit zouden we twintig jaar geleden niet geaccepteerd hebben als samenleving. Ik vind dat een nieuw kabinet daar echt werk van moet maken. Je kunt dit probleem nooit helemaal oplossen, maar de onrechtvaardige toestanden waarmee het gepaard gaat wel.”

Cryptisch

Afgaande op de verkiezingsprogramma’s is het de vraag of de andere linkse partijen bestrijding van de daklozenproblematiek evenveel prioriteit zullen geven als de SP, in een nieuw kabinet. GroenLinks wijdt er in haar verkiezingsprogramma slechts terloops één cryptisch zinnetje aan. “Gemeenten krijgen meer geld voor ontmoetingsruimten en wijkbudgetten. Bewoners worden betrokken en krijgen zeggenschap over de besteding,waardoor de onderlinge samenhang versterkt Gemeenten krijgen voldoende financiering voor welzijn, sport en cultuur. Bovendien organiseren gemeenten hulp voor dak- en thuislozen, verslaafden en mensen in problematische schuldsituaties.“

De Partij van de Arbeid besteedt in haar verkiezingsprogramma meer aandacht aan dak- en thuislozen, maar lijkt ze toch vooral te zien als veroorzakers van problemen. “In steden zie je talrijke zwerfjongeren en daklozen met psychiatrische of verslavingsproblemen, die de leefbaarheid van buurten aantasten en zichzelf de vernieling in helpen. Voor een welvarend land als Nederland is dit onacceptabel. De gevangenis is niet de oplossing voor deze groepen. Er moet voldoende maatschappelijke opvang zijn. Wie hier geen gebruik van maakt en wel voor overlast zorgt, wordt op een drangtraject gezet. Waar ook drang niet baat, wordt het dwang.”

Van de andere partijen noemt alleen de ChristenUnie in haar (concept-) verkiezingsprogramma dak- en thuislozen, en wel in een uitgebreide passage. “Het beleid voor dak- en thuislozen wordt op dit moment teveel bepaald door de bestrijding van overlast en te weinig door preventie,” constateert de partij. De ChristenUnie vindt verder dat de rijksoverheid de verantwoordelijkheid voor dak- en thuislozen niet alleen aan gemeenten mag overlaten. “Zij moet zorg dragen voor een landelijk sluitend netwerk van voorzieningen voor crisisopvang.” Verder wil de ChristenUnie dat bij ontslag uit jeugdzorg, detentie of een psychiatrisch ziekenhuis een programma van opvang en begeleiding wordt opgesteld en dat duidelijkheid wordt gegeven over een woonplek. Ook de SP pleit daarvoor in haar verkiezingsprogramma.

Onverzekerden

Bij verkiezingen is het verstandig om niet alleen te kijken naar de goede voornemens van partijen, maar ook naar wat ze er in het verleden van hebben gebakken. Het afgelopen parlementaire jaar 2005/2006 zijn dak(-en thuis)lozen enkele keren ter sprake gekomen in de plenaire zaal van de Tweede Kamer.

Afgelopen september gebeurde dat tijdens een debat over de invoering van het burgerservicenummer, dat in 2007 het sociaal-fiscaalnummer gaat vervangen. Het zal door een groot aantal (overheids)organisaties gebruikt worden, waaronder ook ziekenhuizen. Minister Hogervorst van Volksgezondheid benadrukte dat iedereen, ook illegalen en daklozen zonder zo’n burgerservicenummer, een wettelijk recht heeft op ‘noodzakelijke zorg’. Agnes Kant (SP) merkte echter op dat medici voortaan verplicht zijn om te vragen naar de identiteit van zorgvragers, wat volgens haar een drempel kan vormen om naar de arts te gaan.

Ook in mei kruisten Kant en Hoogervorst de degens. Kant wees op een artikel in Medisch Contact, waarin twee Rotterdamse artsen hadden geconstateerd dat ziekenhuizen steeds vaker onverzekerden op straat zetten, nog voordat is beoordeeld of zij dringend medische hulp nodig hebben. Minister Hoogervorst antwoordde dat hij de Inspectie voor Volksgezondheid had ingeschakeld om dit te onderzoeken. Kant was daar blij om, maar constateerde wel: “In een rapport heeft de inspectie overigens reeds zelf vastgesteld dat de zorg aan illegalen onder druk staat.” Kees Vendrik (GroenLinks) stelde: “Dit probleem wordt mede veroorzaakt door het nieuwe zorgverzekeringsstelsel.” Minister Hoogervorst was echter van mening dat het met de problematiek van de onverzekerden wel meevalt, vergeleken met de vele rampscenario’s die werden voorspeld bij de invoering van het nieuwe zorgstelsel. Volgens Khadija Arib (PvdA) viel dat nog maar te bezien: “De minister zou nog met gegevens over het precieze aantal komen. Volgens één verzekeraar valt het mee, maar een andere zorgverzekeraar, Agis, spreekt over honderdduizenden onverzekerden.”

Busje komt zo

Ook in november ging het in de Kamer over onverzekerden in de zorg. Minister Hoogervorst maakte melding van een infobus, die door het land rijdt om dit probleem aan te pakken. Daarin “worden verzekeraar, Belastingdienst en sociale dienst samengebracht, zodat mensen direct in de bus een verzekering kunnen afsluiten en zorgtoeslag kunnen aanvragen. Dat is toch prachtig? Men komt naar u toe!” Frank Heemskerk (PvdA) concludeerde ”Wat de minister toezegt over de onverzekerden, komt neer op: het busje komt zo.”

Diezelfde maand stelden CDA, PvdA, ChristenUnie en SP de problematiek rond dak- en thuislozen aan de orde in een debat met toenmalig minister Dekker van Volkshuisvesting.. Arda Gerkens (SP) noemde een rapport van de GGD Amsterdam, waaruit bleek dat er steeds meer huisuitzettingen door de wooncorporaties plaatsvinden. De minister benadrukte: “Sociale verhuurders dragen een verantwoordelijkheid voor het huisvesten van kwetsbare groepen. Ook gemeenten hebben bij deze problematiek een taak.” Dekker zei primair te willen inzetten op preventie door middel van vroegtijdige signalering van problemen en het bieden van alternatieve woon-zorgvoorzieningen. Verder verklaarde ze in gesprek te zijn met maatschappelijke organisaties en de grote gemeenten van ons land om de daklozenproblematiek krachtdadig op te pakken. Dit zou resulteren in het eerder in dit artikel genoemde ‘plan van 175 miljoen’, dat begin februari 2006 werd gepresenteerd. “Over zeven jaar moeten daardoor de verlast, verloedering en criminaliteit die ze nu nog veroorzaken, drastisch zijn verminderd,” aldus een persbericht van het Ministerie van Volkshuisvesting.

Reacties uitgeschakeld