Interview met Jan Marijnissen over de SP en kleine ondernemers,
Metaal & Techniek, oktober 2002

Hij kent de metaalsector. Hij heeft er zelfs in gewerkt. Als constructiebankwerker en als lasser op een scheepswerf. En het mkb kent hij ook. Hij voelt zichzelf zelfs een mkb’er, al is hij op en top politicus en lid van de Tweede Kamer.

Tekst: Henk Hendrikx

,,Als fractieleider run je in feite een klein bedrijf, heb je ook te maken met personeelszaken en moet je je product aan de man brengen en zien te verkopen, zeven dagen in de week, 24 uur per dag. Wat ondernemers bezighoudt, kan ik me zeer goed voorstellen, geloof me!”

Aan het woord Jan Marijnissen, politiek leider van de Socialistische Partij, ook wel ‘de schreeuw van links’ genoemd. Socialist in hart en nieren. Links van het midden en dan nog een keer links het hoekje om. Een opmerkelijk vraaggesprek.

In 1998 vijf zetels en dit jaar naar negen zetels bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Dat is nogal wat…
,,Dat is een kwestie van loeihard werken geweest. Verder denk ik, dat mensen het buitengewoon gewaardeerd hebben wat we de afgelopen jaren in de Tweede Kamer gedaan hebben. Dat we de zaken die echt bij hen spelen goed onder de aandacht hebben gebracht. Vervolgens is dat wat we gedaan hebben, consistent geweest. We hebben ons niet opportunistisch door de waan van de dag laten regeren, maar duidelijk en consequent vastgehouden aan onze standpunten. En ik denk dat mensen toch op zoek zijn geweest naar een politieke partij die een alternatief kon zijn voor de Partij van de Arbeid, waar natuurlijk een enorme kaalslag heeft plaatsgevonden. De mensen zijn op zoek geweest naar een politiek geluid wat nog vertrouwen inboezemde en dat vonden ze niet meer bij de PvdA.”

Eerlijke vraag: Denkt u dat er veel mkb-ondernemers op de SP gestemd hebben?
,,Laat ik eerst dit zeggen: Het kost mij niet veel moeite me te verplaatsen in de rol van een ondernemer. Sterker nog, wat ik de afgelopen jaren gedaan heb, is zeer met het ondernemerschap te vergelijken. Als fractieleider run je in feite een klein bedrijf, heb je ook te maken met personeelszaken en moet je je product aan de man brengen en zien te verkopen, zeven dagen in de week, 24 uur per week. Wat ondernemers bezighoudt, kan ik me zeer goed voorstellen, geloof me! Ik hou ook van ondernemers… Ik hou van mensen die ondernemend zijn, risico’s durven te nemen en achter hun besluiten staan. Het enige nadeel is dat het per definitie ook commercieel is. Als het over ondernemen gaat, gaat het al snel over geld, meer geld, heel veel geld.”

Dat is geen antwoord op de vraag. Hoeveel mkb-ondernemers zouden er nu op de SP gestemd hebben?
,,Ik denk dat het er verrassend meer zijn dan wordt gedacht. Ik weet zeker dat er onder de mkb-ondernemers SP-stemmers zitten. Ik ken er namelijk een paar…”

En die zijn op een hand te tellen…
,,Hahaha! Nee, geloof me, het zijn er echt veel meer. Ik denk dat het de ondernemers zijn die verder kijken dan hun neus lang is. Ondernemers die begrijpen dat het ook voor het mkb belangrijk is dat er goed onderwijs is voor hun werknemers en voor hun kinderen. En vergeet niet, dat mkb-ondernemers nog altijd het dichtste staan bij de mensen die gewoon in loondienst zijn. Het mkb betreft veelal kleine ondernemingen, waar veel verantwoordelijkheid wordt genomen en waar keihard gewerkt wordt. Mkb-ondernemers zijn niet de mensen die zich de luxe kunnen veroorloven á là Heinsbroek, laat ik maar zeggen.”

Okay, het aantal weet u dus niet. Misschien is deze vraag dan beter: Wat kan de SP überhaupt voor de ondernemer betekenen?
,,De verkiezingen zijn geweest dus ik hoef me nergens in te likken… Maar neem als voorbeeld even dat gedoe over de Pemba. Daar zijn we altijd tegen geweest en nog! En in de Tweede Kamer is de SP nog de enige partij die tegen de Pemba is, want Groen Links en PvdA zijn inmiddels al omgeturnd.”
,,Vraagstukken van ziekte en arbeidsongeschiktheid moeten los staan van de relatie werkgever-werknemer. Dat was vroeger zo en dat had zo moeten blijven. Als het wel koppelt aan de relatie werkgever-werknemer dan treedt er onherroepelijk vertroebeling op. Bijvoorbeeld dat de werkgever zich boos maakt om het feit dat hij door een werknemer een hogere Pemba-premie moet betalen terwijl hij weet dat de werknemer met skieën zijn arbeidsongeschiktheid opgelopen heeft. Kijk, dat moet je dus niet hebben. We hebben in dit beschaafde land afgesproken dat als iemand door arbeidsongeschikt niet meer in staat is om in zijn levensonderhoud te voorzien, dat hij dan niet in de bijstand komt. Omdat we zijn handicap al erg genoeg vinden, is besloten dat hij een percentage van zijn laatstverdiende loon of van zijn gemiddelde loon moet krijgen. Dát is beschaving! Pas toen Paars ziekte en arbeidsongeschiktheid tot onderdelen maakte van de arbeidsrelatie, toen is het gelazer en de verontwaardiging ontstaan. En dat kan ik me goed voorstellen. Wat dat betreft is de Pemba dom, kortzichtig en onrechtvaardig. We zijn altijd tegen de Pemba geweest en dat blijven we tot hij afgeschaft is. Dus ook tot hij afgeschaft is voor grotere bedrijven.”
,,Het antwoord op de oorspronkelijke vraag is dus, dat de SP de ondernemer van vandaag realisme kan bieden. De SP gaat uit van wat er werkelijk speelt. In dit geval de Pemba. Met andere woorden, een ideologie nastreven is niet ons primaire doel, maar hoe we het menselijk kunnen maken voor iedereen, dát is ons thema.”

En dat geld ook voor de nominale ziektekostenverzekering?
,,Hetzelfde geval! We lopen allemaal het risico ziek te worden; dat is overigens ook de essentie van de verzekerings- en solidariteitsgedachte. Werkgevers en werknemers, allemaal lopen we de kans ziek en oud te worden, een nieuwe heup te moeten krijgen of een hartoperatie te moeten ondergaan. Wat ligt er dan meer voor de hand dan allemaal geld in een potje te stoppen en vanuit dat potje betalen we gewoon alles? Dan kunnen we dat verzekeringsstelsel helemaal afschaffen. En ook al die verzekeringsmaatschappijen kunnen wat mij betreft dan de pot op. Daarbij wordt ook nog eens een tweedeling in de maatschappij veroorzaakt, door jonge mensen lagere premies te laten betalen. Ik vind dat slecht.”
,,Zo vind ik het ook slecht dat werkgevers het tweede ziektejaar moeten doorbetalen. Dat ze het eerste jaar al moeten betalen, is al slecht. Het is hier precies als met de Pemba: je moet die ziektewet uit de relatie werkgever-werknemer halen. Want als ik eerlijk ben – al zeg ik het niet hardop! – zou ik als mkb’er nu ook opletten wie ik als personeel binnenhaalde: ‘Ja hallo, die man heeft in de wao gezeten en ik heb maar twee werknemers. Wat als hij weer de wao ingaat? Of weer ziek wordt? Dan kan ik straks 1 jaar, en als het aan het kabinet ligt, 2 jaar betalen’.”
,,Ik kan heel goed begrijpen, dat je hierdoor selectie aan de poort krijgt. En dat geldt ook voor grotere bedrijven. Er mag weliswaar formeel niet naar gevraagd worden, maar we komen er toch achter en vervolgens wordt er op geselecteerd.”
,,Nee, het beste is onderwerpen als ziekte en arbeidsongeschiktheid uit te besteden aan derden. Dat was tot voor kort heel goed geregeld in Nederland. Natuurlijk waren er profiteurs en excessen; de normen werden niet nageleefd en de wao werd misbruikt als een soort ww. Maar in mijn ogen hadden we daaraan iets moeten doen. We hadden de problemen moeten benoemen, bekritiseren en veranderen. Niet een nieuw systeem bedenken dat volslagen onhoudbaar en moreel verwerpelijk is. Daardoor krijgen we zelfs veel meer problemen.”

Even over de economie. De nieuwe regering confronteert het bedrijfsleven met lastenverzwaring, terwijl in deze economisch moeilijke periode lastenverlichting meer op de plaats zou zijn. Hoe denkt u daarover?
,,Omdat er een financieringstekort op de begroting is, vind ik dat het verlichten van de lasten niet de prioriteit heeft. We moeten als overheid heel erg opletten als we sectoren kunstmatig in leven gaan houden. Denk maar eens terug aan de affaire rond RSV, de scheepswerf die door de economie in de problemen kwam. Daaraan hebben we miljoenen guldens gespendeerd. En dat geld is allemaal in een bodemloze put terechtgekomen, want het bedrijf is uiteindelijk toch failliet gegaan.”
,,Met betrekking tot de huidige situatie heeft de econoom Kleinknegt ook iets interessants gezegd. Namelijk dat als je een internationale markt oneigenlijke voordelen verschaft – hetzij door het binnenhalen van gastarbeiders zoals in de jaren 60, hetzij door het kunstmatig laag houden van de lonen zoals in de jaren 80 – dan slaan die voordelen makkelijk om in zware nadelen omdat de economie op innovatief terrein achterblijft. En volgens mij is dat wat in Nederland de afgelopen jaren gespeeld heeft. Nogmaals, ik ben er geen voorstander van sectoren of individuele bedrijven op on-natuurlijke wijzen in stand te houden. Als je daaraan begint is het einde zoek!”

Wat stelt u dan voor?
,,Het mkb is vooralsnog een sector die het moet hebben van de binnenlandse markt. Mkb-bedrijven hebben dus vooral belang bij koopkracht. Ik denk dan ook, dat het mkb moet pleiten voor salarisverhoging. Minimaal prijscompensatie en eigenlijk nog wel wat meer. In die zin moet het mkb niet de VNO/NCW volgen, maar de eigen belangen vooropstellen. ”
“Er zijn nu veel mkb’ers met twee of drie man personeel die denken van ‘Hé, wacht even, dat kost me zoveel…’. Daarin hebben ze gelijk. En toch is het beter, slimmer zelfs, om loonsverhoging door te voeren. Want alleen als mensen koopkracht hebben valt de omzet niet terug en verdwijnt het vertrouwen van de consument niet. Het sleutelwoord is koopkracht. Voor zowel werkgever als werknemer.”

De bekende econoom Raoul Heertje stelt voor het mkb het komend jaar over bijvoorbeeld de eerste 250.000 euro winst geen vennootschapsbelasting te laten betalen…
,,Een interessant voorstel. Ik zou het wel eens door het Centraal Plan Bureau doorgelicht zien worden. Maar ik zeg tegelijkertijd dat ik geen voorstander ben om het tarief van de vennootschapsbelasting te verlagen. We hebben al een verlaging doorgevoerd van een half procent en dat heeft de gemeenschap 500 miljoen euro gekost. Dat geld had je dus ook anders inzetten. Als SP-politicus ben ik van mening dat het algemeen belang niet wordt gediend met verdere verlaging om wat voor reden dan ook.”

En zo denkt u ook over de afschaffing van de Onroerende Zaakbelastingen?
,,Een heel slecht voorstel van de VVD. Ze hebben gewoon gedacht van laten we de OZB maar afschaffen want de tarieven lopen almaar op en uiteindelijk is het niets meer dan is een melkkoe voor de gemeenten. De VVD heeft zich er tijdens de verkiezingen ouderwets mee kunnen onderscheiden van de PvdA, meer niet.”
,,Ik zou de OZB gewoon handhaven. Alleen moet er wel paal en perk aan gesteld worden. Met name mkb-bedrijven zijn uitgeleverd aan de willekeur van gemeenten die nu al een voorschot nemen op wat ze in de nabije toekomst moeten missen en de tarieven maar opschroeven en opschroeven. Dat kan natuurlijk niet. Ik verzet me heftig tegen gemeenten die inkomstenpolitiek bedrijven. Dat heb ik altijd gedaan.”
,,De OZB dus wel handhaven, maar binnen het redelijke beperkt.”

Tot slot, wat kan een organisatie als de Metaalunie betekenen in het politieke krachtenveld?
,,Kijk, wat de Metaalunie wil bepaalt de Metaalunie natuurlijk helemaal zelf. Maar als er evidente knelpunten zijn, zoals de Pemba en de privatisering van de ziektewet, dan zou ik er heel wat voor over hebben als de Metaalunie zou zeggen dat zij wil dat die afgeschaft worden. Dan heeft de Metaalunie mij aan haar zijde staan.”
,,Ik denk dat de Metaalunie er goed aan doet om op een aantal terreinen een prinicipieel standpunt in te nemen. Neem als voorbeelden maar weer eens de Pemba en het nieuwe ziektekostenstelsel. Als de Metaalunie wil dat die afgeschaft worden, vindt ze in de SP een goede partner, want ook wij vinden dat je de relatie werkgever-werknemer niet moet belasten met de vraag of die ene werknemer wel echt ziek is. En die vraag stelt een werkgever zich op het moment dat hij zich in zijn portemonnee gepakt voelt. Dat moet je dus niet hebben en daarom moet je een onafhankelijke derde partij hebben die het controleert en als scheidsrechter fungeert. Nogmaals, die hele Pemba-regeling is dom, kortzichtig en onrechtvaardig! En het nieuwe ziektekostenstelsel is moreel verwerpelijk!”

Reacties uitgeschakeld