Jan Marijnissen over de VS-doctrine
NRC, 21 september 2002

SP-voorman Marijnissen is bezorgd dat de VS zich het recht voorbehouden om eenzijdige militaire actie tegen Irak te ondernemen.

Jan Marijnissen, fractieleider van de SP, ergert zich geweldig aan de volgens hem opportunistische manier waarop de Verenigde Staten actie bepleiten tegen Irak en de volgzame opstelling van het Nederlandse kabinet. ,,Waarom nu en niet een paar jaar geleden”, vraagt hij. ,,Een half jaar geleden zei president Bush nog dat Irak niet aan de orde was. Nu het hem politiek goed uitkomt, is hij plotseling 180 graden gedraaid.”

Tekst: Floris van Straaten

Diep bezorgd ziet de SP-voorman, die twee jaar geleden een boek over de Kosovo-crisis publiceerde getiteld `De laatste oorlog’, hoe de Amerikanen zich het recht voorbehouden eenzijdig militaire actie tegen Irak te ondernemen. Marijnissen: ,,Zo’n preventieve oorlog bestaat helemaal niet in het internationaal recht. Je begint gewoon een oorlog, dat is een misdaad.
De vraag is: waar moet het met de wereldvrede heen als we de VS toestaan een hun onwelgevallig regime zo om zeep te brengen?”

Marijnissen zegt zijn hart vast te houden. ,,Ik heb totaal geen vertrouwen in de Pax Americana, die er alleen maar voor zorgt dat de olievoorziening van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten in tact blijft.”

Bent u niet bezorgd over de bewapening waaraan Saddam Hussein de laatste jaren ongestoord heeft kunnen werken?
,,We weten nu juist niet hoe het daarmee zit. De inspecteurs van de Verenigde Naties zijn al vier jaar niet in Irak geweest. Al die tijd waren de vernietigingswapens geen kwestie. Ik heb dan ook sterke twijfels of dit de echte drijfveer voor de Amerikanen is. Laat er trouwens geen misverstand over bestaan. Saddam Hussein is volgens mij een ramp voor zijn eigen volk en een veiligheidsrisico voor de regio. Daarom zijn wij ook voor het toelaten van die inspecteurs. Maar het gaat erom: is deze zaak een casus belli of niet?”

Inmiddels is er alweer onenigheid binnen de permanente leden van de Veiligheidsraad. Toont dat niet de machteloosheid van de VN aan?
,,Hoewel de Veiligheidsraad ondemocratisch is samengesteld, is het het enige mondiale gremium waar we het gesprek over internationale problemen op een ordentelijke wijze kunnen voeren. Het zou buitengewoon tragisch zijn als we zouden vervallen in cynisme met betrekking tot de VN en de Veiligheidsraad. Maar we moeten nu niet net doen alsof de VS de hoedster zijn van het VN-belang. Laten we niet vergeten dat de VS juist bij het Internationaal Strafhof, bij `Kyoto’ en andere zaken elke overdracht van competentie aan multilaterale organisaties steeds hebben geblokkeerd.”

Laat Saddam Hussein nu de inspecteurs toe wegens de oproep van de VN of wegens het wapengekletter van de VS?
,,Daar ben ik eerlijk in. Daar heeft die dreigende oorlog mee te maken. Dat kunnen diegenen die voor het wapengekletter zijn incasseren. Maar ik zie het toch in een ander perspectief. De retoriek waarvan Bush en de zijnen zich nu bedienen, zuigt hen in een fuik. In het kader van hun geloofwaardigheid kunnen ze er niet meer onder uit om oorlog te voeren. De vraag waar het mij om gaat, is: hoeveel onschuldig bloed mag je offeren om één boef te vangen?
Waarom moeten die Irakezen, die al tien jaar lijden, ook nog een bommentapijt van B-52′s over zich heenkrijgen? Dat is ons dilemma. Die schone oorlog, die ons beloofd is, dat is natuurlijk flauwekul.”

Maar is het niet beter nu als harde heelmeester op te treden dan Saddam Hussein zijn schrikbewind nog jaren te laten voortzetten?
,,Je vertolkt daarmee dezelfde retoriek als Bush die zegt: dit is een preventieve oorlog. Maar ik ben ervan overtuigd dat militaire interventies zo niet werken. Een volk kan alleen zichzelf bevrijden. Externe druk kan daarbij hooguit iets helpen. Zie ook Zuid-Afrika.”

Maar in een land als Afghanistan kun je toch vaststellen dat het land er na de Amerikaanse interventie iets beter voorstaat?
,,Maar waarom deze a-historische vergelijking? Wie hebben de Talibaan eerst gesteund? De VS. Net als Saddam. Die is door de Amerikanen gefinancierd. De Fransen hebben hem nucleaire technologie gebracht. Hij was het die Iran en het fundamentalisme moest temmen. Het gaat mij er om dat we zo naïef trappen in de retoriek van Bush, Clinton, van al die Amerikaanse presidenten.”

Is het per definitie slecht om met geweld op te treden volgens u?
,,Nee, wij zijn geen pacifisten. Ik wil niet weglopen voor het probleem dat je soms geweld moet gebruiken. Je moet vaststellen of er geen dubbele agenda achter zit. En verder moet je je afvragen of geweld een positief effect kan hebben. Wanneer het om verdediging gaat, vind ik zeker dat je geweld mag gebruiken. Ik wil niet het verzet tegen de nazi’s in discrediet brengen.”

Zou de SP dan bij voorbeeld wel nu het Iraakse verzet willen aanwakkeren?
,,Ja, dat zou een weg kunnen zijn, al moet je wel goed weten met wie je in zee gaat. Denk aan de Amerikanen en de Talibaan. We hebben zelf ook al met allerlei Irakezen in het buitenland gesproken. Als SP hebben we indertijd het ANC en de Sandinisten gesteund. Daar is niets mis mee. Dat vind ik minder hypocriet dan zo’n land platbombarderen. Er zijn wel enkele problemen in Irak. Als je het verzet steun wil bieden, heb je ook een middenklasse en voortrekkers nodig. Maar wanneer je het land intussen via sancties ruïneert, lukt dat niet. Een andere complicatie is dat het verzet enorm verdeeld is.”

Bekruipt u niet het ongemakkelijke gevoel dat Saddam Hussein u naar het woord van Lenin als `nuttige idioten’ beschouwt?
,,Nee dat denk ik niet. Ik heb duidelijk gemaakt wat ik van hem en zijn regime vind. Wij zijn niet verblind door liefde voor hem. Wij zullen als SP buiten militaire actie elk middel steunen dat bijdraagt aan zijn val en de installatie van een democratie in Irak, zo goed als we dat in Iran, in Egypte, Syrië en elders zouden doen.”

Reacties uitgeschakeld