Het kon natuurlijk niet uitblijven, maar zó snel? Nee, zelfs de grootste zwartkijker had dit niet verwacht. De eendagsvlieg Leefbaar Nederland is al vóór de verkiezingen ten prooi gevallen aan interne verdeeldheid. Pim Fortuyn is door het partijbestuur de wacht aangezegd, nadat hij eerder als een messias was binnen gehaald. De liefde die leidde tot 22 zetels in de peilingen is bekoeld en mogelijk helemaal ten einde.

Uit ervaring weet ik hoe moeilijk het is voor een nieuwe politieke partij om tot een factor van betekenis te worden. Velen hebben het geprobeerd, maar de overgrote meerderheid is vroegtijdig ten onder gegaan. Een partij zonder een bindende gedachte, zonder een echt programma, zonder strategie, zonder kader, zonder geschikte mensen voor het uitdragen van de standpunten, zonder financiën, en bovenal zonder historie, is gedoemd te mislukken. Het duurt jaren voordat een partij interne kracht ontwikkelt. De combinatie van ideeën, mensen en organisatie is iets wat zich in jaren van strijd moet ontwikkelen, wil het tenminste géén eendagsvlieg blijken te zijn.

Het voorlaatste voorbeeld: de ouderenpartijen. Waaraan zijn die kapot gegaan? Aan onderlinge verdeeldheid, gebrek aan leiderschap en het feit dat de Kamerleden ieder hun eigen weg gingen. Die verdeeldheid werd veroorzaakt door het feit dat niet het door de partij vastgestelde verkiezingsprogramma de leidraad was, maar de persoonlijke inzichten van de Kamerleden. Dat kon ook moeilijk anders, aangezien het programma niets voorstelde. Als er dan ook geen leidende gedachte ten grondslag ligt aan de partij, wordt het een groot probleem de zaak bij elkaar te houden. Dat er sprake was van gebrekkig leiderschap is ook niet verwonderlijk. De ouderenpartijen bestonden net. Het fundament onder leiderschap – vertrouwen op basis van bewezen diensten – was afwezig gezien het korte verleden van de partij.
Een Kamerfractie behoort een eenheid te zijn, zonder dat de fractiediscipline de discussie doet verstommen. Maar je hebt op grote lijnen een eenheid van opvatting en handeling nodig. Zonder dat is een Kamerfractie geen lang leven beschoren.

Het is goed dat nu, nog vóór de verkiezingen, deze zaken bij Leefbaar Nederland aan het licht komen. Immers, nu hebben de kiezers vooraf inzicht in wat ze doen wanneer ze Leefbaar Nederland stemmen op 15 mei.
Velen voelden zich aangesproken door LN en Fortuyn. Ze organiseerden de onvrede tegen Paars. En aan onvrede over de puinhoop die PvdA, VVD en D66 ervan gemaakt hebben, geen gebrek. Maar met LN én Fortuyn vervallen we van kwaad tot erger. Niet alleen vanwege de geringe kracht van beiden, maar veel meer omdat oplossingen van rechts voor problemen die door rechts zijn veroorzaakt, slechts wantrouwen verdienen. Leefbaar Nederland en Fortuyn vormen het alternatief voor Paars ter rechterzijde. Mensen die meer heil verwachten van menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit nemen een alternatief ter linkerzijde: de SP dus.

Deze column verscheen februari 2002 in de Tribune

Reacties uitgeschakeld